a presentation of Dreams & Ideas

         
     
   

विनय कुमार कसजुका कथा

सागर र ब्याँग

आकाश कालो बादलले ढाकेको थियो । बेलाबेलामा बादल गर्जन्थ्यो र विजुली पनि चम्कन्थ्यो । पंधेराका भ्यागुताहरू अंध्यारो ओढार र कुनाकाप्चाबाट निस्केर पोखरीको डिलमा बसेर ठूलोठूलो स्वरले बात मारिरहेका थिए । उनीहरू धेरै पानी पर्यो भने संसार जलले ढाकिन्छ । अनि प्रलय हुन्छ । प्रलयमा कोही पनि बाँच्दैन भन्ने गफ गरिरहेका थिए । अचानक मुसलधारे पानी पर्न थाल्यो । पानी सँगै एउटा ठूलो भ्यागुता पंधेरामा यति जोडले खस्यो कि पानीमा धेरै बेरसम्म छाल उठिरहृयो । प्रलयको थालनी पो हो कि भनेर सबै भ्यागुताहरू बेतोडले आआफ्नो ओढारतिर कुलेलम ठोके ।

पँधेराको पानी चल्न छोडेपछि भ्यागुताहरू हिम्मत गरेर फेरि बाहिर निस्के । उनीहरूले पँधेराको डिलमा एउटा नयाँ भ्यागुता देखे । पँधेरामा बस्ने भ्यागुताभन्दा त्यो भ्यागुता बेग्लै थियो । उसको जिऊ निक्कै ठूलो थियो र रंग पनि फुस्रो थियो । उसका आँखा गाजल लाएकाजस्ता राम्रा थिए । आफ्नोवरिपरि धेरै भ्यागुताहरूलाई देखेर त्यो जंगी भ्यागुताले भन्यो, " हेलो ।"

पँधेराका भ्यागुताहरूले कसैले नमस्ते, कसैले जदौ, कसैले स्वस्ती त कसैले सलाम गरेर पाहुना भ्यागुताको स्वागत गरे । उनीहरू सबै पाहुना भ्यागुता कहाँबाट आएको, नाम के हो, के जात र थरको हो, कुन धर्म मान्छ आदि कुरा जान्न उत्सुक थिए ।

पाहुना भ्यागुताले आफ्नो परिचय दिँदै भन्यो, "मेरो नाम सागर हो । मेरो घर हिन्द महासागरमा बंगालको खाडी नजिक छ । समुद्रमा चल्ने आँधीबेरीले मलाई उडाएर बादलमा पुर्यायो र म बादलसँगसँगै यहाँ आएको हुँ ।"

सागरको कुरा सुनेर सबै जना छक्कै परे । उनीहरूको मनमा एकै चोटी थुप्रै प्रश्नहरू आए । जस्तै महासागर भनेको के हो ? त्यहाँ कति पानी हुन्छ ? ऊ कसरी त्यहाँ पुग्यो ? उसले नेपाली भाषा बोल्न कसरी जान्यो ? ऊ कुन जातको हो ? उसको बिहे भएको छ कि छैन ? इत्यादि ।

उसले सबै सवालहरूको मेलैसँग जवाफ दिने कोशिस गर्यो ।

महासागर कत्रो हुन्छ र त्यहाँ कति पानी हुन्छ भन्ने कुरा पंधेराका भ्यागुताहरूलाई बुझाउन सागरलाई निक्कै धौधौ पर्यो । समुद्रमा बस्ने ह्वेल, सार्क माछा, अक्टोपस, मुगा, शंखे किराजस्ता जीवहरू, भाँतीभाँतीका पानी जहाजहरूको बारेमा त उसले बुझाउनै सकेन । पंधेराको नजिकै एउटा ठूलो ढुंगा थियो । भ्यागुताहरू बेलाबेलामा त्यहाँ बसेर घाम तप्दै गफ गर्थे । सागरले समुद्रमा कुनै कुरा कति ठूलो हुन्छ भनेर बताउँदा उनीहरूले त्यही ढुंगालाई देखाउँदै सोध्थे, "के त्यो जीव त्यो ढुंगाजत्रो हुन्छ ?"

सागर कसरी समुद्रमा पुग्यो र कसरी उसले नेपाली कुरा गर्न जान्यो भन्ने सोधाइको उसले बडो रमाइलो जवाफ दियो । उसको भनाइ अनुसार उसकी बजै नेपालबाटै गएकी हुन् । धेरै वर्षघि नेपालमा धेरै पानी परेर पँधेरा पोखरी र खोलानालाहरूमा निक्कै पानी भरियो । ठूलो बाढी आयो । पँधेरामा बस्ने उसकी बजै पनि बाढीमा बगेर ठूलो नदीमा पुगिन् । नदीले बजैलाई बंगालको खाडीमा पुर्यायो । महासागरको एउटा टापुमा बस्ने भ्यागुतासँग उसको बिहे भयो । उनीहरूबाट हजारौँ सन्तान जन्मे । यसरी सागर उनको नातिको रुपमा जन्मेको हो ।

"बजैलाई माइती देशको सम्झना आइरहन्थ्यो । उहाँले नेपालमा पाइने स्वादिला खानेकुरा, किराफटेंग्राहरूको कुरा हामीलाई सुनाउने गर्नुहुन्थ्यो । अरू कुरा बिर्से पनि उहाँले नेपाली भाषा बिर्सनु भएन । हामीलाई नेपाली भाषामा नै शिक्षा दिनुभयो ।"

पँधेराका भ्यागुताहरूले सोधेको उसको जात, थर र धर्मको कुरा सागरले बुझ्न सकेन । उसले भन्यो, "हामीलाई बजैले यसबारे केही पनि सिकाउनु भएन । समुद्रमा सबै भ्यागुता बराबरी हुन्छन् । त्यहाँ कोही ठूलो कोही सानो भन्ने हुँदैन ।"

सागरको कुरा सुनेर पँधेराका भ्यागुताहरू निक्कै प्रभावित भए । उनीहरू सबैले सागरलाई आआफ्नोदुलोमा बस्न निम्तो गरे । तर उसको जातको ठेगान नलागी कसरी उसलाई घरमा राख्ने ? भान्सामा कसरी लैजाने ? भन्ने समस्या उठ्यो ।

सागरले भन्यो, "मलाई बस्ने घर चाहिँदैन । समुद्रमा सबै खुला हुन्छ । म पनि यही पँधेराको डिलमा कुनै ढुंगाको कापमा बसुँला । तपाईहरूले चिन्ता लिनु पर्दैन । बरु म कसरी घर फर्कनसक्छु त्यो उपाय बताइदिनु भयो भने गुन मान्ने थिएँ ।" तर समुद्रमा पुग्ने बाटो पँधेराका भ्यागुताहरूमध्ये कसैलाई पनि थाहा थिएन ।

त्यो साल निक्कै राम्रो वर्षा भयो । भ्यागुताहरूको बिहे गर्ने साइत वर्षामा मात्रै जुर्थ्यो । यसैले उनीहरू विहेको काममा जुटे । तन्नेरी छोरा भएका भ्यागुतहरूले राम्री बुहारी खोज्न थाले भने तरुनी छोरीका बाबुआमाहरूले असल केटो खोज्न लागे । तर पँधेराका धेरै जसो तन्नेरी तरुनी भ्यागुताहरू बाबुआमाले रोजेको भन्दा आफैले रोजेर माया पिरती गाँसेर मात्रै बिहे गर्न चाहन्थे ।

पँधेराका धेरैजसो तरुनी भ्यागुताहरूको आँखा सागरमाथि थियो भने सागरले पनि केही तरुनी भ्यागुताहरूमाथि आँखा गाडेको थियो । कुनैकुनै आमाबाबु भ्यागुताको पनि सागरलाई छोरी दिने मन थियो । तर उसको जातको ठेगान नलागेको हुनाले उनीहरूले मुख खोल्न सकेका थिएनन् ।

एक दिन सागरको भेट पँधेराको मुखिया भ्यागुताकी छोरी व्यांगसँग भयो । सागरले ब्याँगलाई बेलाबेलामा लुकीलुकी हेर्ने गर्थ्यो । ब्याँग पनि सागरलाई रुचाउँथी । सागरले उनीसँग बिहेको प्रस्ताव राख्यो । ब्याँगले भनी, "हाम्रो बिहेको कुरा बाआमाले पटक्कै मान्नु हुने छैन । उहाँहरु आफ्नै जातको केटोसँग बिहे गर्नुपर्छ भन्नु हुन्छ ।"

"त्यसो भए हामी यो पँधेरा छोडेर मेरै घर महासागरमा जाऔँ र आरामसाथ जीवन गुजारौँ न त ।" सागरको कुरा सुनेर ब्याँग डराई । "कसरी जाने तिम्रो घर ? महासागर पुग्दासम्म म बाँच्नसक्छु कि सक्दिन । मलाई त डर लाग्छ । बरु यो पँधेरा छाडेर अर्को पँधेरामा बस्न गए हुँदैन ?" ब्याँगले भनी ।

"तिमीले भनेको उपाय एक छिनको लागि त ठिक होला । तर जुन पँधेरामा गएर बसे पनि सबैले हाम्रो जात, थर, धर्म सोध्ने छन् । अनि नेपालमा बस्दासम्म जुन पँधेरामा बसे पनि हाम्रो दुःख सकिने छैन ।" सागरले शंका व्यक्त गर्यो ।

एक पल्ट धेरै दिनसम्म घनघोर पानी पर्यो । पहाडका पँधेरा, खहरे, खोल्सा, खोला, नदीनाला सबै पानीले भरिए । यही मौका छोपेर सागर र ब्याँग पँधेराबाट उर्लेर निस्केको पानीको भलसँगै पौडी खेल्दै खोल्सामा पुगे ।

खोल्साको पानीको बेग देखेर ब्याँग डराई । उसले सागरलाई बेस्सरी अंठ्याएर सामाती । सागरले पनि ब्याँगलाई फुत्कन नमिल्ने गरी समात्यो र दुबैजना खोल्साको पानीमा पौडी खेल्दै खोलामा पुगे । खोलाको पानी अझै बलियो थियो । सागरले ब्याँगलाई अझै जोडले समात्यो र पानीमाथि बगेको एउटा मुढामाथि चढ्यो । मुढामाथि चढेर दुबैले लामो सास फेरे ।

मुढासँगसँगै उनीहरू महासागरतिर लागे । भोक लाग्दा मुढाको लेऊ, पानीमा बस्ने किरा र नजिकनजिक उडने किराहरू खाएर पेट भरे । महासागरमा पुगेर सागर र ब्याँगले नयाँ जीवन थाले ।

साँचल, सानेपा, ललितपुर
२०६० मंसिर ४, बिहीबार ।

(कान्तिपुर कोपिला २०६० माघ २३ गते प्रकाशित)


माथि

शीर्षक

मूल पृष्ठमा जाउँ

   
     
संयोजक तथा संपादकः विनय कसजू
सहयोगीः गंगा कसजू
वेबसाइट संचालकः ड्रिम्स एण्ड आइडियाज
© सर्वाधिकार सुरक्षित। विस्तृत जानकारीका लागि सम्पर्कः
bhetauna@gmail.com

a presentation of